Cenevre müzakereleri ve son durum

1- Müzakerelere kimler davet edildi/edilmedi?

Müzakerelere PYD, IŞİD ve Nusra Cephesi davet edilmezken, Suriye rejimi dışında Ahraru’ş-Şam, Ceyşu’l-İslam, Özgür Suriye Ordusu, SMDK ve Ulusal Koordinasyon Heyeti davet edildi.

2- Müzakerelere kimler katılıyor: 

MUHALEFET: 

Cenevre’ye aralarında Ahraru’ş-Şam ve Ceyşu’l-İslam örgütlerinin temsilcilerinin de bulunduğu 42 kişilik bir muhalif heyeti giderken, müzakerelere 17 kişiden oluşan Yüksek Müzakere Heyeti (YMH)'nin katılacağı belirtildi. YMH Suudi Arabistan, Türkiye ve Katar tarafından destekleniyor. YMH'nin bünyesinde şu isimler bulunuyor:

-SMDK: Uluslararası kamuoyunda ve birçok devlet tarafından Suriye'nin meşru temsilcisi olarak kabul edilen SMDK'da Kürt Ulusal Konseyi, Türkmen Meclisi, Suriye Ulusal Konseyi gibi örgütler bulunuyor. 

-George Sabra

-Heysem Malih

-Fuat Aliku

-Nezir Hakim

-Suheyr Atasi

Ulusal Koordinasyon Heyeti: Dış müdahale ve savaş karşıtlığıyla bilinen grup, Suriye'de barışçıl yöntemlerle kazanım elde etme taraftarı ve diğer muhalif gruplardan bu özelliğiyle ayrılıyor. 

-Elis Mefrec

-Abdülmecid Hamo

-Halaf Dahud

Özgür Suriye Ordusu - Esat Zubi, Abdulbasit Tavil, Muhammed Abbud, Muhammed Hac Ali

Ceyşul İslam - Muhammed Alluş

Diğer Davet edilen isimler: 

-Muhammed Sabra

-Basma Kudmani

-Muhammed Attur

-Halid Mahamid

REJİM:

Müzakerelerde Esad rejimini temsilen Suriye'nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Beşar el-Caferi öncülüğündeki heyet katılıyor. 

3- Tarafların şartları neler?

Muhaliflerin şartları:

Rusya ve Suriye orduları tarafından yürütülen operasyonlar durdurulsun.

-Kentlerdeki kuşatmalar kaldırılsın

-Sivillere insanı yardımlar ulaştırılsın

-Tutuklular bırakılsın

Esad  rejimi ise Ahraru’ş-Şam ve Ceyşu’l-İslam gibi silahlı muhalif örgütleri tanımadığını ve onlarla müzakere yürütmeyeceğini belirtirken, muhalefetin silah bırakmasını ve siyasi/silahsız muhaliflerle diyalog yoluna gidilmesini savunuyor.

4- Müzakerelerde Türkiye, İran, Suud, Rusya gibi yabancı ülkeler temsil ediliyor mu? 

Cenevre görüşmelerine diğer ülkelerden gözlemcilerin katılabileceği belirtilirken müzakerelere sadece Suriyeli taraflar katılıyor.

5- Müzakereler ne kadar sürecek?

Görüşmelerin ilk etabının iki ile üç hafta arasında sürmesi ve Suriye’nin genelini kapsayacak bir ateşkes planı üzerinde yoğunlaşması bekleniyor. Ayrıca Suriye'ye insani yardımların genişletilmesinin de görüşmelerde ele alınması bekleniyor.

6- Müzakerelerde ne amaçlanıyor?

Görüşmelerin öncelikli hedefi, öncelikle Suriye'de ateşkesin sağlanması. Ardından da ülkede bir geçiş hükümetinin kurulması ve serbest seçimlerin organize edilmesi. Suriye'de barışçıl çözüm için geçtiğimiz Kasım ayında Viyana'daki Suriye toplantısında taraflar arasında müzakerelerin başlaması, BM denetiminde muhalefet bileşenlerinin belirlenmesi, ateşkes sağlanması, 6 ay içinde geçiş süreci, yeni bir anayasa hazırlanması ve 18 ay içinde seçim yapılması konularında uzlaşmaya varılmıştı.

7-Müzakereler nasıl yürütülüyor?

Tarafların aynı masa etrafında oturmayı reddetmesi sebebiyle BM Suriye özel temsilcisi De Mistura temsilcilerle ayrı ayrı görüşüyor. 

8- Bu müzakerelerin öncekilerden farkı ne?

Gazeteci-yazar Fehim Taştekin'in belirttiği üzere bu görüşmelerin önceki iki konferanstan farkı, Rusya gibi Suriye yönetimini destekleyen İran’ın da sürece dahil edilmiş olması. 14 Kasım’da Viyana’da İran’ın da dahil olduğu Suriye Destek Grubu oluşturulmuş ve bir yol haritası benimsenmişti. Buna göre müzakereler başladıktan sonra altı ay içinde geçiş hükümeti kurulacak, 18 ayda anayasa yazılacak ve seçimlere gidilecek. 

-Cenevre’de yapılan ilk iki toplantı Esad yönetiminin çok zor durumda olduğu dönemlerde gerçekleşmişti. Şimdi ise Rusya’nın 30 Eylül’de başlayan müdahalesiyle Suriye yönetimi kendini garantiye almış durumda. 

-İlk konferansta muhalifleri Körfez-Batı destekli koalisyon temsil ederken bu kez Şam’ın karşısına iki heyet çıkıyor. 

-Mülteci akını nedeniyle Avrupa kanadı da bu kez krizin derhal çözülmesi için bastırıyor.

9- PYD konusunda tarafların tutumu ne? 

Suud ve Türkiye destekli muhalefet PYD'nin müzakerelere katılmasını istemezken Suriye rejiminden gelen açıklamalarda PYD'nin müzakerelere katılması yönünde açıklamalar gelse de Suriye'nin bölünmesine müsaade etmeyeceklerinin de altı çizildi.

Suriye Demokratik Konseyi (SDK) Eşbaşkanı Heysem Menna, PYD'nin davet edilmemesi durumunda görüşmeleri boykot edeceğini söylemişti. Menna Cenevre'ye gitmedi. 

10- De Mistura şimdiye kadar kimlerle görüştü?

BM Suriye özel temsilcisi De Mistura şimdiye kadar Yüksek Müzakere Komitesi ve Suriye rejimi ile birer görüşme gerçekleştirdi. Görüşmelerin ardından Yüksek Müzakere Komitesi sözcüsü görüşmenin olumlu geçtiğini ve pozitif mesajlar aldıklarını söyledi. Suriye rejimini temsil eden Caferi ise  görüşmenin çok olumlu geçtiğini, vazgeçilmez isteklerini belirttiklerini, Mistura'nın da bunlara sıcak baktığını ve görüşmelerin başlaması için ön hazırlık içinde olduklarını söyledi.