Türkiye sanayisinin nabzını tutan İstanbul Sanayi Odası (İSO), bu kez KOBİ ligini kapsayan “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu - 2024” raporunu açıkladı. Araştırma, sanayicinin ciroyu artırmayı başarsa da kârda adeta çakıldığını ortaya koydu.
İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 41 artışla 1 trilyon 393 milyar TL’ye yükseldi. Ancak bu artış, enflasyonla hesaplandığında gerçek bir büyüme olmadı. Reel satışlarda binde 1’lik küçük bir daralma yaşandı. Böylece sanayide reel küçülme, üçüncü yılına girmiş oldu.
Listede bu yıl en dikkat çeken detaylardan biri, zirvedeki isimlerin geçen yıl listenin son sıralarında yer alıyor olmasıydı. İstanbul Asfalt Fabrikaları, 4 milyar 186 milyon TL satışla ilk sıraya otururken, onu Yılmaz Redüktör ve Boyteks Tekstil izledi. Oysa bu üç şirket geçen yıl ilk 500’e bile yaklaşmamıştı.
İkinci 500’ün ihracatı ise yüzde 6,2 artışla 15,9 milyar dolara yükseldi. Bu performans, özellikle tekstil ve hazır giyim sektörlerinin gücü sayesinde mümkün oldu.
Ancak kârlılık cephesinde tablo karanlık. İkinci 500’ün faaliyet kârı yüzde 18,9 düşerek 118 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet kârlılığı oranı da yüzde 12,6’dan yüzde 7,3’e düştü. Bu oran, son on yılın ortalamasının oldukça altında.
Vergi öncesi kâr ve zarar toplamı ise yüzde 63,8 azalarak 34 milyar TL’ye indi. Şirketlerin satış kârlılığı oranı da yüzde 8,2’den yüzde 2,1’e geriledi. Kârlar neredeyse buhar oldu.
Bu sert düşüşte, enflasyon muhasebesi kaynaklı 20,6 milyar TL’lik zarar önemli bir rol oynadı. Ayrıca net kambiyo zararları da şirketleri vurdu.
Vergi öncesi kâr eden firma sayısı 428’den 341’e düştü. Zarar açıklayan şirket sayısı ise rekor kırarak 159’a yükseldi. Bu, İSO İkinci 500 tarihinin en yüksek rakamı olarak kayıtlara geçti.
Sanayicinin bir diğer yükü ise faizler oldu. İSO İkinci 500’ün finansman giderleri geçen yıl yüzde 45,4 artışla 95 milyar TL’ye çıktı. Faiz yükü, firmaların kârını adeta eritti.
Öte yandan, araştırmaya göre sanayi kuruluşları teknolojiye yönelmekte yavaş da olsa ilerliyor. Orta-yüksek ve yüksek teknoloji sektörlerinin toplam payı ilk kez yüzde 30’un üzerine çıktı.
Ar-Ge yapan şirket sayısı 11 artarak 238’e yükseldi. Ar-Ge harcamaları da yüzde 120 artarak 8,6 milyar TL’ye ulaştı. Ancak uzmanlar, bu artışın hâlâ küresel rekabet için yeterli olmadığını belirtiyor.
İSO İkinci 500’de en fazla şirketi barındıran kent yine İstanbul oldu. 135 şirket ile listenin zirvesinde yer alan İstanbul’u, Ege, Kocaeli ve Gaziantep takip etti.
Sektörel dağılımda ise gıda sanayisi, kimya, tekstil ve metal sanayisi toplamda şirketlerin yüzde 62’sini oluşturdu. Ancak gıdanın satışlardaki payı bir miktar azaldı, metal sanayisi ise yükselişe geçti.
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan raporla ilgili yaptığı değerlendirmede, “Sanayicimiz üretime devam ediyor ama enflasyon ve finansman yükleri kârı eritiyor. En önemli riskimiz, borçluluk oranlarımızın artması” ifadelerini kullandı.
Araştırma, Türk sanayicisinin döviz, enflasyon ve faiz kıskacında ayakta kalma mücadelesini gözler önüne serdi. Satışlar artsa da sanayici için asıl sorun, kazanamamak.
