Deizm Nedir? Nerede ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır? Ülkemizde Deizme Yöneliminin Nedenleri Nelerdir?(1)

Deizm Nedir?

Deizm; evreni yaratan bir Tanrı'nın olduğunu kabul eden ancak ilahi vahyi ve peygamberi kabul etmeyen bir felsefi akımdır. Deistler Tanrı'nın yarattığı aleme müdahil olmadığını söyleyerek Allah'ın insanlar üzerindeki herhangi bir yaptırımını kabul etmemişlerdir.

Deist anlayışla, Tanrı'nın buyruğundan azade kalan insan hayatın her alanına sınırsız ve sorumsuz bir özgürlük içine girmek istemiştir. Deizm'e göre tabiat, Tanrı'nın bir sanat eseridir ve söz konusu sanat eseri bir tasarımcıya, bir yaratıcıya delalet eder. Bir taraftan evreni yaratan yüce bir Tanrı'dan bahsederken, diğer taraftan evrene müdahale etmeyen, dünyada ne olup bittiğinden haberi olmayan, insanlara ilgisiz kalıp onların dua ve niyazlarını duymayan tamamen pasif bir Tanrı algısı mevcuttur.

Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Deizm 17.ve18.yy’larda yaygınlaşmış olsa da; Hz. Peygamber dönemindeki Mekkeli müşriklerin ve hatta diğer birçok peygamberin kavminin bugünkü deyimle deist olduklarını biliyoruz.

Deistlere göre Tanrı başlangıçta alemi yaratmış, alemin düzenini sağlayan kanunları kalıcı bir şekilde var kılmıştır. Tanrı insanı, alemi ve beraberinde yaratılan kanunları anlayabilecek bir akıl yapısıyla yarattığı için aleme sonradan müdahalesine gerek kalmamıştır. Deistlere göre insan aklı ile hem Tanrı'nın varlığını hem de ona iyi bir kul olma düşüncesini idrak etmektedir.

Deistler tarafından dini gerçeklerin akıl ile bulunabileceğine hükmedilmesi, insanları doğru yola iletmek için peygamberlerin gönderilmesinin ihtiyacını da geçersiz kılmıştır.

Kimilerine göre bu dünyadaki yaşantımızın ve işlerimizin bir neticesi olarak ve mutlak adaletin gerçekleşebilmesi için ahiret hayatı olması gerekirken, kimileri bu düşünceye karşıdır. Bazı deistler insana verilecek ceza ve mükafatın bu dünya hayatında olacağını söylerken diğerleri ceza ve mükafatın ahirette olacağını söylemişlerdir.

MODERN ÇAĞ DEİZMİNİN NEDENLERİ

A) Hıristiyan Teolojisinden Kaynaklanan Nedenler

Teslis/üçlü tanrı tasavvuru, Hristiyanlığın sırlar dinine dönüşmesi, Hristiyanlıkta din adamlarının konumu, Hristiyan din adamlarının bilime baskıları, Hristiyanlıkta dünya-ahiret dengesinin kurulamaması gibi nedenler deizme sebebiyet veren unsurlar arasında sayılabilir.

B) DEİZMİN GENEL NEDENİ: DÜNYEVİLEŞME ARZUSU

Deizmi savunan önemli bir kesim arzu ve isteklerini yerine getirirken hiçbir sınır tanımak istemeyenlerdir. Mekkeli müşrikler de Hz Peygambere karşı esasen bu sebeple karşı çıkmışlardı. Hz. Peygambere karşı çıkan seküler bir hayat yaşayan müşrikler de deist bir tanrı tasavvuruna sahiptiler.

ÜLKEMİZDE DEİZME YÖNELİMİN NEDENLERİ

İstatiksel resmi veriler uzun süreden beri ülkemizdeki Müslümanların oranının %99 olduğunu gösteriyordu. Son dönemlerde araştırma şirketlerinin yaptıkları çalışmalarda 'Allah'ın varlığına ve birliğine bizi yaratıp yaşattığına inanıyor musunuz' şeklinde sorulan sorulara yaklaşık %4 oranında "hayır" cevabının verildiği, bu soruya 'evet Allah'ın bizi yarattığım inanıyorum ama her şeye karıştığını düşünmüyorum' diyen literal anlamda deist düşünceye sahip olanların oranının ise %6 civarında olduğu görülüyor.

KONDA'nın yaptığı bir araştırmaya göre son 10 yılda kendisini dindar muhafazakar olarak adlandıranlar gençlerin oranının yüzde 28'den yüzde 15'e gerilediği görülüyor. Araştırma gençlerin inanç seviyesi ve örtünme oranlarının ülke geneline göre daha düşük olduğunu ortaya koyuyor.

Birincisi: Diğer dinler gibi İslam'ın da bilim ile çatıştığını, akla aykırı ilkeler barındırdığını, insana özgürlük tanımadığını, dünyayı ihmal ettiğini İslam dünyasının bundan dolayı geri kaldığını iddia ederek din karşıtı görüşleri savunanların ve toplumsal sorunların sebebebini İslam’a bağlayanların ( son bir asırdır İslam ile yönetilmediği halde) varlığı...

İkincisi: Taliban, Daeş, Selefilik gibi şiddeti ve yasakları öne çıkaran, insana hiçbir özgürlük tanımayan kesimlerin din yorumları ile bu yaklaşımın tam aksine ılımlı ve keyfi din yorumlarını örnek göstererek din karşıtı görüşleri savunanların varlığı....

Üçüncüsü:  Yukarıda deizmin genel nedeni olarak ifade ettiğimiz gibi müslümanlar arasında da belli bir servete, şöhrete, makam veya mevkiye ulaşan bazı kimseler arzularına sınır koyan dine ve ahlaki değerlere karşı önce duyarsızlaşması ve daha sonra da yaşadığı gibi inanmaya başlaması ve medya kitle iletişim araçlarıyla sınırsız özgür olma arzusunun özendirilmesi