İşgalci İsrail'in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırıları sadece sivil halkı değil, tüm dünya vicdanını derinden yaraladı. 2023’ten bu yana artan bombardıman, sivil ölümler, yıkım ve insani kriz karşısında birçok ülke harekete geçerek askeri, diplomatik ve ekonomik yaptırımlar uyguladı. İşte dünyadan İsrail’e yönelen yaptırım dalgasının detaylı özeti:
1. SİLAH VE ASKERİ TEÇHİZAT SATIŞI YASAĞI
Birçok ülke, İsrail’e yönelik silah satışlarını durdurma kararı aldı:
İspanya: Mayıs 2025'te, İsrail'e silah satışını yasaklayan bir yasa kabul etti. Ayrıca İsrail’den 285,5 milyon avro değerinde alınması planlanan 1700 tanksavar füze anlaşmasını iptal etti.
Belçika (Flaman Bölgesi): Temmuz 2025'te mahkeme kararıyla İsrail'e askeri teçhizat satışını engelledi.
Kanada: 8 Ocak 2024'ten itibaren İsrail'e silah ihracatını durdurduğunu Mart 2024'te açıkladı.
İngiltere: İsrail'e silah satışını durdurma kararı aldı.
İtalya: İsrail'in Gazze'ye yönelik operasyonları sırasında İsrail'e silah ambargosu uyguladı.
Fransa: Cumhurbaşkanı Macron, Fransa'nın İsrail'e silah sevkiyatını durdurduğunu belirtti.
Şili: İsrailli firmaların 2024 Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı'na katılımını iptal etti ve İsrail'den bundan böyle hiçbir silah veya savunma sistemi satın almayacağını ilan etti.
Slovenya: İsrail ile silah ihracatı-ithalatı ve nakliyatını yasakladı.
Avustralya Savunma Bakanı: "Bebekleri beyaz fosforla yakan bir rejime silah ihracatına izin vermeyeceğiz. Bu savunma değil, barbarlıktır."
2. FİLİSTİN’İ TANIYAN VE TANIYACAĞINI SÖYLEYEN ÜLKELER
İspanya, Norveç, İrlanda Mayıs 2024’te, Slovenya, Haziran 2024’te, Filistin’i resmi olarak tanıdı.
● Macron, Pariste 2025 Eylül ayındaki BM Genel Kurulu’nda Fransa’nın Filistin devletini tanıyacağını duyurdu. Bu karar, Fransa’yı G7 içindeki ilk büyük Batı devleti yaptı.
● Endonezya, Lüksemburg, Belçika Filistin’in bağımsız bir devlet olarak tanınmasını desteklediğini ifade etti.
● Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot’un kamuoyuna duyurduğu ortak açıklamayla, 15 Batı ülkesi Filistin’in resmen tanınmasını desteklediklerini bildirdi. Çağrıya imza atan ülkeler arasında Andorra, Avustralya, Kanada, İspanya, Finlandiya, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Slovenya ve Fransa yer alıyor.
● İngiltere Başbakanı Keir Starmer: "İsrail, eğer 2 ay içinde ateşkesi kabul etmezse Filistin'i devlet olarak tanıyacağız."
3. DİPLOMATİK İLİŞKİLERİN KESİLMESİ VE KISITLAMALAR
• Bolivya, İsrail ile diplomatik ilişkilerini kesen ilk ülke oldu. (31 Ekim 2023)
• Kolombiya İsrail ile diplomatik ilişkilerini 2024 yılında soykırım sebebiyle kestiğini duyurdu.
• Nikaragua Başkan Yardımcısı Rosario, 2024 yılında ülkesinin İsrail ile diplomatik ilişkileri kesme kararı aldığını belirterek, İsrail hükümetini "faşist" ve soykırımcı olarak nitelendirdi. (12 Ekim 2024)
• Brezilya: Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva'nın İsrail'in Gazze'deki eylemlerini Holokost'a benzetmesi üzerine iki ülke arasında diplomatik kriz yaşandı ve büyükelçiler geri çağrıldı.
• Hollanda Hükümeti, yerleşimci şiddetini teşvik ettikleri ve Gazze’de etnik temizlik çağrısında bulundukları gerekçesiyle İşgalci İsrail’in Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in ülkeye girişini yasakladı.
4. EKONOMİK VE TİCARİ YAPTIRIMLAR
• Malezya, ZIM gemilerinin limanlarına yanaşmasını yasakladı.
• Kolombiya, İsrail’e kömür ihracatını tamamen durdurdu.
• İsveç, AB'ye çağrıda bulunarak Ortaklık Anlaşması'nın ticaret bölümünün dondurulmasını istedi.
5. GÜVENLİK VE GİRİŞ YASAĞI
• Hollanda, İsrail’i ulusal güvenliğe tehdit oluşturan devletler listesine aldı.
• Maldivler, İsrail vatandaşlarının ülkeye girişini yasakladı.
6. ULUSLARARASI HUKUK: MAHKEME SÜREÇLERİ
• Güney Afrika, İsrail’i 1948 Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal etmekle suçlayarak UAD’de dava açtı. Mahkeme şu kararları aldı:
o Soykırım kapsamındaki eylemlerden kaçınması,
o Gazze'ye insani yardım girişini engellememesi,
o Refah’taki askeri operasyonları derhal durdurması.
• UCM Başsavcısı Kerim Han, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar sebebiyle Netanyahu ve Yoav Gallant için tutuklama kararı çıkarılmasını talep etti. Mahkeme, bu başvuruyu kabul etti.
• Lahey Grubu Konferansı (15–16 Temmuz 2025, Bogotá):
12 ülke, İsrail’e karşı altı somut yaptırımı kabul etti. Bunlar arasında silah sevkiyatının engellenmesi, liman kısıtlamaları ve evrensel yargı desteği gibi maddeler yer aldı. Ancak bu paketi sadece 11 ülke imzalarken, Türkiye imzalamayan ülkeler arasında yer aldı.
7. ULUSLARARASI TEPKİLER VE ZİRVELER
• Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, ABD’ye seslenerek: “Bu çocuklar ölmemek için toprak yiyor. Bu bir insanlık suçu!” dedi.
• Yemen, Refah sınırı açılana kadar Mısır gemilerinin Babulmendep ve Kızıldeniz’den geçişine izin vermeyeceğini açıkladı.
