Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Organize Sanayi Bölgeleri’ne (OSB) vergi denetmenleri yerleştirileceğini açıklamasının ardından, Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşlarının vergi performansı gündeme geldi. Son veriler, üretim devi şirketlerin önemli kısmının ya çok düşük kurumlar vergisi ödediğini ya da tamamen vergi muafiyetinden faydalandığını gösterdi.
Elde edilen bilgilere göre TÜPRAŞ, Ford Otosan, Arçelik, TOFAŞ ve Oyak Renault gibi şirketler; milyarlarca lira ciro yapmalarına rağmen, ciroya oranla oldukça düşük düzeyde vergi ödemekle yetindi. Bazı firmalar ise çeşitli teşvik ve muafiyetlerle tamamen vergiden muaf tutuldu.
Örneğin TÜPRAŞ, 2024 yılında 810 milyar TL’yi aşkın bir ciroya ulaştı ancak sadece 2.3 milyar TL kurumlar vergisi ödedi. Bu, şirketin toplam cirosunun yalnızca yüzde 0.28’i. Benzer şekilde Ford Otosan, 595 milyar TL’lik cirosuna rağmen yalnızca 164 milyon TL vergi verdi. Bu oran ise yüzde 0.02’ye karşılık geliyor. Arçelik ise bu yıl vergi ödemeyen şirketler arasında yer aldı. Firma; gümrük ve KDV muafiyetleri, SGK teşvikleri ve AR-GE destekleri sayesinde vergi yükümlülüğünden tamamen sıyrıldı.
Öte yandan işçiler açısından tablo oldukça farklı. Ortalama 27 bin TL net maaş alan bir işçi, yıl boyunca gelir ve damga vergisi olarak devlete yaklaşık 81 bin TL ödüyor. Bu, net gelirin yüzde 25’ine denk geliyor. Aynı şekilde, Ford Otosan’da brüt maaşı 44 bin TL olan bir çalışan, her yıl gelirinin yüzde 29’unu vergi olarak kaybediyor.
Eğer bu oranlar büyük sanayi şirketlerine de uygulanmış olsaydı, Ford Otosan’ın ödemesi gereken vergi 164 milyon TL değil, 174 milyar TL olacaktı.
Listede yer alan diğer firmalar arasında Star Rafineri, Toyota, Hyundai Assan, Ereğli ve İskenderun Demir Çelik gibi şirketler de bulunuyor. Ancak bu şirketlerin bir kısmı vergi oranlarını açıklamazken, bazıları hiç vergi ödemedi ya da ciroya oranla yüzde 0.1’in altında kaldı.
Ortaya çıkan tablo, Türkiye’de vergi sisteminin gelir düzeyine göre değil, statüye göre işlediğini ve yükün büyük ölçüde işçi sınıfına yıkıldığını bir kez daha gözler önüne serdi.
