Halepçe Katliamı'nın 34. Yıl Dönümü!

Halepçe Katliamı veya Halepçe’ye zehirli gaz saldırısı, İran-Irak Savaşı esnasında Saddam Hüseyin’in düzenlediği bir saldırıdır. 1986-1988’de Irak’ın kuzeyinde Kürtlere karşı düzenlettiği El-Enfal Harekâtı adlı isyanı bastırma operasyonunun bir parçasıdır. Kanlı Cuma olarak da bilinen bu zehirli gaz saldırısı Kürt halkına yapılmış bir katliam olarak kabul edilmiştir. Birleşmiş Milletler tarafından yürütülmüş tıbbi incelemeler sonucunda, saldırıda hardal gazı ile türü tespit edilememiş bir sinir gazı çeşidinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Saldırıda 3.200 ile 5.000 arasında kişi ölmüş, 10.000 ile 7.000 arası sivil yaralanmıştır. Saldırıdan sonra komplikasyonlar, çeşitli hastalıklar meydana gelmiş, yapılan doğumlar sağlıklı neticelenememiştir. Bu saldırı o bölgelerde Kürt halkına, sivil nüfusa karşı yapılmış en büyük kimyasal saldırı olarak bilinmektedir. Irak Yüksek Ceza Mahkemesi 1 Mart 2010 tarihinde soykırım eylemi olarak Halepçe Katliamı’nı tanımış, karar Kürdistan Bölgesel Hükûmeti tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. Saldırı bazı ülkelerde parlamentolar tarafından insanlığa karşı işlenmiş bir suç olarak tanımlanmış ve kınanmıştır. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bu katliamın tanınması için kanun teklifi verilmiştir.

Kimyasal saldırı öncesindeki gelişmeler

Saddam Hüseyin’in 23 Şubat-16 Eylül 1988 tarihleri arasında El-Enfal Harekâtı’nı şiddetlendirdiği dönemde Mart ayının ortasında İran ordusu Zafer-7 Harekâtı adlı genel taarruzu başlatmıştır. Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne bağlı Peşmergeler de İran ordusu ile işbirliği yaparak Halepçe kasabasına girmiş ve isyan başlatmıştır.

Saddam Hüseyin İran ordusunun ilerleyişini durdurmak için Irak Ordusunun Kuzey Cephesi Komutanı olan Korgeneral Alî Hasan al-Majîd al-Tikritî’ye  (‘Kimyasal Ali’) zehirli gaz bombaları kullanmayı emretmiştir.

16 Mart 1988’de zehirli gaz bombalarını taşıyan sekiz MiG-23 uçağı tarafından Halepçe kasabasına bombardıman düzenlenmiştir. Halepçe sakinleri, İran askerleri ve Peşmergelerle birlikte 5.000’den fazla insan ölmüş, 7.000’den fazla insanın da yaralandığı tahmin edilmiştir. Ancak Irak Savaşı’ndan sonra bölgeye giren yabancılar tarafından bu rakamın daha da büyük olduğu tespit edilmiştir.

19 Ağustos 1988’de Irak ve İran, ateşkes anlaşmasını imzalamışlardır. Irak ordusu ateşkesten 5 gün sonra Halepçe’yi geri almış, bu işgal esnasında 200 sakinin öldürüldüğü söylenmiştir.

Saddam Hüseyin, Halepçe Katliamı’nda Kürtlere karşı soykırım yaptığı suçlamasıyla da yargılanırken, başka bir katliam suçundan Duceyil Katliamı’nda, insanlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm edilmiş, asılarak idamına karar verilmiştir. (5 Kasım 2006)